Als mentor in het voortgezet speciaal onderwijs begeleid ik jongeren bij het maken van een toekomstgerichte keuze. Een toekomst die razendsnel verandert door de opkomst van kunstmatige intelligentie (AI). Waar we jarenlang dachten dat een diploma de sleutel was tot een stabiele baan, wordt dat nu steeds minder vanzelfsprekend. De waarde van cognitieve kennis – kennis die AI steeds beter kan verwerken – neemt af. Maar wat betekent dat voor de beroepen van morgen? En welke studie kies je als je een toekomst wilt waarin je werk niet zomaar wordt overgenomen door slimme algoritmes?
Beroepen die Steeds Minder Gevraagd Worden
Met de groei van AI en automatisering zijn er beroepen die langzaam verdwijnen of in ieder geval veel minder mensen nodig zullen hebben. Denk bijvoorbeeld aan:
- Juristen – AI kan sneller en foutloos juridische documenten analyseren en opstellen.
- Accountants en boekhouders – Boekhoudsoftware met AI maakt foutloze berekeningen en belastingaangiftes.
- Tolk/vertaler – AI-gestuurde vertaaldiensten worden steeds nauwkeuriger.
- Callcenter medewerkers – Chatbots en spraakgestuurde AI helpen klanten direct en efficiënt.
- Administratief medewerkers – Software automatiseert steeds meer administratieve taken.
Dit zijn slechts enkele voorbeelden. In essentie geldt: hoe voorspelbaarder en herhaalbaarder het werk, hoe groter de kans dat AI het overneemt.
Opleidingen voor de Toekomst: Welke Kennis en Vaardigheden Zijn Nog Wel Nodig?
Wat betekent dit voor jou als je op het voortgezet onderwijs zit en nadenkt over een vervolgstudie? Het is slim om te kiezen voor een opleiding waarin vaardigheden centraal staan die moeilijk door AI te vervangen zijn. Denk aan creatief denken, praktische vaardigheden en mensgericht werk.
Hieronder een overzicht van toekomstbestendige studierichtingen, zowel op mbo-, hbo- als universitair niveau.
MBO: Praktische Vaardigheden Boven Theorie
Op het mbo zal de focus meer komen te liggen op beroepen waarin menselijke vaardigheden nodig blijven. Per niveau een goede keuze:
- MBO niveau 2: Verzorgende IG – Zorg blijft een sector waar AI ondersteuning biedt, maar waar menselijke zorg en emotionele intelligentie onmisbaar blijven.
- MBO niveau 3: Monteur mechatronica – Machines en AI moeten onderhouden en gerepareerd worden. Een mechatronica-expert is essentieel in de industrie.
- MBO niveau 4: Technicus smart industry – De toekomst vraagt om experts die werken met slimme technologieën en automatisering in de productie en industrie.
HBO: De Brug Tussen Technologie en Mens
Op hbo-niveau loont het om een opleiding te kiezen die inspeelt op de integratie van technologie en menselijk handelen.
- Social Work met specialisatie in digitale zorg – AI kan helpen, maar zorg en hulpverlening blijven mensenwerk.
- Cybersecurity & Ethical Hacking – Hoe meer technologie, hoe groter de dreiging van cybercriminaliteit. Cybersecurity-experts zijn schaars en gewild.
- HBO Technische Bedrijfskunde – Bedrijven zoeken mensen die technologie kunnen inzetten om processen te optimaliseren.
Universiteit: Kritisch Denken en Innovatie
Voor universitaire studies geldt dat analytisch vermogen en creativiteit steeds belangrijker worden. AI neemt standaardtaken over, maar innovatief en kritisch denken blijft nodig.
- Artificial Intelligence & Data Science – Niet alleen AI gebruiken, maar ook leren hoe het werkt en hoe je het ethisch inzet.
- Psychologie en neurowetenschappen – AI kan veel, maar de menselijke psyche begrijpen blijft een complexe uitdaging.
- Duurzame Technologie & Energietransitie – De wereld heeft oplossingen nodig voor klimaatproblemen. Dit is een toekomstvaste richting.
Meer Focus op Skills in Plaats van Diploma’s?
Misschien moeten we ons minder richten op het behalen van een diploma en meer op het ontwikkelen van vaardigheden. Praktisch leren en een combinatie van zinvolle theorie en praktijk kan jongeren beter voorbereiden op een toekomst waarin flexibiliteit en creativiteit centraal staan.
Een arbeidsgerichte leerweg – waarbij je niet puur leert voor een diploma, maar voor een vaardigheid die aansluit bij de nieuwe arbeidsmarkt – zou wel eens de toekomst kunnen zijn. Dit kan via hybride leeromgevingen, praktijkgerichte opleidingen of traineeships waarbij je direct leert in een echte werkomgeving.
De Rol van Professionals in het Onderwijs en Loopbaanadvies
Als je als professional werkt met jongeren – of dat nu in het onderwijs is, in loopbaanadvies of beleidsvorming – dan is de impact van AI in je advies niet meer weg te denken. Het gesprek over de toekomst van werk moet gevoerd worden, niet alleen met leerlingen, maar ook met ouders en schoolbesturen die strategische beleidsplannen maken.
Hoe bereiden we jongeren voor op een arbeidsmarkt die er compleet anders uit zal zien dan die van vandaag? Hoe zorgen we ervoor dat onderwijs niet achterloopt op de razendsnelle technologische ontwikkelingen? Dit zijn vragen die in het onderwijs, maar ook in de politiek en bedrijfsleven, steeds urgenter worden.
AI is geen verre toekomst meer; het is hier en nu. De manier waarop we jongeren begeleiden bij hun studiekeuze moet daarom veranderen. Niet langer draait het alleen om diploma’s, maar om vaardigheden, aanpassingsvermogen en het vermogen om samen te werken met technologie in plaats van erdoor vervangen te worden.
Conclusie: Slim Kiezen voor de Toekomst
De wereld verandert, en met de opkomst van AI verdwijnen sommige banen, maar ontstaan er ook nieuwe. De sleutel tot een toekomstbestendige carrière? Kies niet alleen op basis van wat nu populair is, maar denk vooruit. Zoek opleidingen waar technologie en menselijke vaardigheden hand in hand gaan. Want als AI de routine overneemt, zijn mensen met creativiteit, empathie en technische skills onmisbaar.
Sta jij voor een studiekeuze? Dan is dit hét moment om niet alleen te kijken naar wat vandaag werkt, maar vooral naar wat morgen nodig is.